Akdeniz Anemisi
Tıp dilinde ‘’Beta Talesimi’’ olarak bilinen Akdeniz anemisi, anne veya babadan çocuğa geçen bir kan hastalığıdır. Akdeniz ülkelerinde yoğun olarak görüldüğü için bu adı alan hastalık; tedavi edilmediğinde hayat süresini önemli derecede etkileyen bir hastalıktır.
Akdeniz anemisi olan çocuk doğduğunda normaldir. Belirtiler genellikle 5-6. aylarda ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde çıkan belirtiler genellikle demir eksikliği kansızlığı ile karıştırılarak yanlış tedavi uygulanmaktadır. Dalak ve karaciğer büyümesine bağlı olarak karın da büyümektedir. İştahta azalma, gelişimde sıkıntılar, burun kökünde çökme, elmacık kemiklerinde belirginleşme gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır. Erken tanı ile yüz şeklinde değişme olmadan tedavi etkili olmaktadır.
Akdeniz anemisinde ana etken anne veya babadan çocuğa aktarılan hastalık genleridir. Kanda yer alan ve oksijen taşıma işlevi gören hemoglobin; molekülünün ve globülin olarak iki bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerdeki kusurlardan dolayı hastalık ortaya çıkmaktadır. Bu hasarlı genler anneden veya babadan geçer. Anne veya babadan geçen genlerden biri değişikliğe uğramışsa çocuk taşıyıcı, ikisi birden değişime uğramışsa çocuk hasta olmaktadır.
Akdeniz anemisine neden olan genleri taşıyanlar ve eşlerden birinde hastalığa sebep olan genlerin olması yeni doğacak olan çocukların akdeniz anemisi olma riskini artırmaktadır.
Akdeniz anemisi tedavi edilmediğinde kalp yetmezliği, karaciğer yetmezliği, enfeksiyon hastalıklarına yatkınlık gibi komplikasyonlar meydana gelmektedir. Bunun yanında tedavi sonucunda kalp ve karaciğerde hasar, aşırı demir yüklemesi gibi komplikasyonlar meydana gelmektedir.
Bebeklerde özellikle 5 ve 6. aylara dikkat edilmelidir. Karında şişme ve iştahta azalma gibi durumlarda doktor kontrolü için randevu oluşturulmalıdır. Hasta veya taşıyıcı olduğunu bilen ailelerde çocuklarında hastalık olup olmadığını anlamak için birtakım testler yapılmaktadır. Tam kan sayımı ve hemoglobin elektroforezi tetkiki ile tanı rahatlıkla konulmaktadır.
Akdeniz anemisinde birtakım ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Düzenli kan nakli ve demir uzaklaştırıcı ilaçlar tedavide önemli bir rol oynamaktadır. Ancak tedavide oldukça dikkatli olunmalıdır. Yanlış tedaviler hastanın yaşam kalitesini ve süresini önemli derecede etkilemektedir. Nakil sonucunda hastada demir birikmesi olmakta ve kalp, böbrek, şeker hastalığı ve gelişim bozukluğu gibi sorunlar yaşanmaktadır. Bu yüzden hasta 3 yaşına geldiğinde haftada en az 5 gün pompa yardımı ile deri altı infüzyonu ile ilaç tedavisi uygulanmalıdır.
Akdeniz anemisi olan hastaların doktor kontrolleri aksatılmamalı, ilaç kullanımına dikkat edilmelidir. Tedaviyle birlikte demir birikmesine karşı beslenmede demir bakımından zengin olan besinlerin tüketilmesinde doktor görüşü alınmalıdır. Bunun yanında taşıyıcı olan hastalar eş seçiminde bu durumu göz önünde bulundurmalıdır.